ការទាមទាររបស់ លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ឲ្យមានការអនុញ្ញាតដល់ការអំពាវនាវក្នុងការធ្វើពហិកា ជាការបំពានទាំងច្បាប់ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិ
ការទាមទាររបស់ លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ឲ្យមានការអនុញ្ញាតដល់ការអំពាវនាវក្នុងការធ្វើពហិកា ជាការបំពានទាំងច្បាប់ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បាននិងកំពុងបំពេញការងាររបស់ខ្លួន ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់។ គ.ជ.ប បានបង្កើតបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតមួយដែល បានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនិងមានភាពត្រឹមត្រូវ និងបានចុះឈ្មោះគណបក្សនយោបាយចំនួន២០ និងបានបណ្តុះបណ្តាលជាសាធារណៈ អំពីដំណើរការ នៃការបោះឆ្នោត។ យុទ្ធនាការ បោះឆ្នោតបាននិងកំពុងប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងពេញទំហឹង ដោយមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្មពីគណបក្សនយោបាយទាំង២០ដែលបាន ចុះបញ្ជីដើម្បីទាក់ទាញសន្លឹក ឆ្នោតគាំទ្ររៀងៗខ្លួន។ ទន្ទឹមនឹងដំណើរវិវត្តន៍ជាវិជ្ជមានេះ លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការ សហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុក សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ ទទូចឲ្យ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បំភ្លឺថា “ការអំពាវនាវអោយមានការធ្វើពហិកានៃការបោះឆ្នោតដែលមិនជាប់កាតព្វកិច្ច គួរត្រូវបានអនុញ្ញាត”។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ នេះ មានចរិតរំខាននិងមិនអាចទទួលយកបានឡើយពីព្រោះវាជាការបំពានទាំងច្បាប់ជាតិ និង ច្បាប់អន្តរជាតិ។ កម្ពុជាជា រដ្ឋអធិបតេយ្យមួយនិងមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបំពេញកិច្ចការ ងារស្របតាមច្បាប់របស់ខ្លួន។ ការទាមទាររបស់លោកស្រី ស្មីត គឺជាការជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា។
លើសពីនេះ វាជារឿងដ៏មិនសមហេតុផលមួយដែលអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការ សហប្រជាជាតិ ទទូច ឲ្យរាជរដ្ឋា ភិបាលកម្ពុជាបំពានច្បាប់របស់ខ្លួនដែលត្រូវបានអនុម័តដោយ សភាដែលត្រូវបានជ្រើសតាំង តាមគោលការណ៍នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ដូចគ្នានឹងប្រទេសប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជាច្រើន កម្ពុជាប្រកាន់យកនូវការ បោះឆ្នោតមួយ ដែលមិនចង កាតព្វកិច្ច។ ក្នុងន័យនេះ វាជាសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជាម្នាក់ៗ ក្នុងការ ទៅរឺមិនទៅបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែ យោងតាមច្បាប់បោះឆ្នោតកម្ពុជា “ការអំពាវនាវឲ្យធ្វើពហិកានៃការបោះឆ្នោត” គឺជាទង្វើខុសច្បាប់ ហើយតាមពិត វាជាអំពើញុះញង់ដែលមានគោលដៅរារាំងអ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត មិនឲ្យ អនុវត្តសិទ្ធិរបស់ពួកគេ។ “ការអំពាវនាវឲ្យធ្វើពហិកានៃការបោះឆ្នោត” អាចបង្អាក់ទឹកចិត្ត គណបក្ស នយោបាយ ក្នុងការធ្វើយុទ្ធនាការដោយសារភាពមិន ប្រាកដប្រជានៃចំនួនអ្នកទៅបោះឆ្នោត។ ហេតុនេះ វាជាការប៉ះពាល់ដល់ស្មារតីនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ទង្វើទាំងនេះ ជាអំពើ ល្មើសដែល អាចត្រូវបានផ្តន្ទាទោស តាម មាត្រា១២៤ នៃច្បាប់បោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា។ “ការអនុញ្ញាតឲ្យមានការអំពាវនាវការធ្វើពហិកា” ក៏ប៉ះពាល់ផងដែរដល់រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបដែល មានសិទ្ធិបោះឆ្នោតជ្រើសរើស តំណាងរបស់ខ្លួន តាមរយៈការបោះឆ្នោតស្របតាមគោលការណ៍នៃ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ហេតុ ដូច្នេះ ការ អំពាវនាវឲ្យធ្វើពហិកា នៃការបោះឆ្នោត នឹងបង្កឲ្យមានការ “ភន្តច្រឡំ” ក្នុងចំណោមអ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត ។ ការភន្តច្រឡំនេះ អាចប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងការជ្រើសរើស តំណាង របស់ពួក គេ ។ បន្ថែមពីនេះ ការអនុញ្ញាត ឲ្យមានការអំពាវនាវការធ្វើពហិកានៃការបោះឆ្នោត អាចបង្កឲ្យមានអសិ្ថរភាពនយោបាយផងដែរ។ ផ្អែកតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ រដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ គឺជារដ្ឋាភិបាលមួយដែលត្រូវបាន ជ្រើសតាំងដោយ ប្រជាពលរដ្ឋ តាមរយៈការបោះឆ្នោតពហុបក្ស។ ប្រសិនបើ រាជរដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាត ឲ្យមាន ការ អំពាវនាវការ ធ្វពហិកា នោះប្រៀបបីដូចជាការចូលរួមជំរុញការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលមិន ស្របច្បាប់។ ប្រជាពលរដ្ឋនឹងមិន គោរពតាមច្បាប់និងបទប្បញ្ញត្តិដែលដាក់ចេញដោយរដ្ឋាភិបាលដែលមិនកើតឡើងពីការបោះឆ្នោតឡើយ។
គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថា “ពិភពលោកបានផ្តន្ទាទោសខ្មែរក្រហមដែលបានធ្វើពហិកា និងបានអំពាវនាវឲ្យប្រជាជនកម្ពុជាធ្វើពហិកាការបោះឆ្នោតដែលរៀបចំឡើងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពី ឆ្នាំ១៩៩៣។ នៅពេលនោះ អ្នកបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាមិនបានស្តាប់តាមការអំពាវនាវរបស់ខ្មែរក្រហមទេ និងបាន បោះឆ្នោត ដើម្បីសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍ។ បច្ចុប្បន្ន អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការ សហប្រជាជាតិដែលបានចូលរួម ជាមួយ ក្រុមប្រឆាំនៃអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានហាមឃាត់សិទ្ធិនយោបាយដោយច្បាប់បែរជា អំពាវនាវឲ្យមានការធ្វើពហិកា ការបោះឆ្នោតទៅវិញ។ ប៉ុន្តែ វាប្រាកដណាស់ដែលថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលមាន សិទ្ធិបោះឆ្នោតនឹងមិនស្តាប់តាមការអំពាវនាវនេះទេ ដោយពួកគេនឹងទៅបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ខាងមុខដើម្បី បន្តរក្សាសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍ។
ជា វ៉ាន់ដេត
តំណាងរាស្រ្ត
