អាស៊ានគួរតែប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនចំពោះរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា
អាស៊ានគួរតែប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនចំពោះរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបណ្ដារដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានគួរតែពិចារណាប្រើប្រាស់សម្ពាធសេដ្ឋកិច្ចដើម្បីជះឥទ្ធិពលទៅលើអាកប្បកិរិយារបស់របបយោធាដែលកំពុងកាន់អំណាចនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ មីយ៉ាន់ម៉ាគឺជាប្រទេសដែលមានការអភិវឌ្ឍតិចតួចបំផុតមួយនៅក្នុងអាស៊ាន ដែលជាហេតុបង្កើតឱ្យមានគម្លាតរវាងមីយ៉ាន់ម៉ា និងបណ្ដារដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានផ្សេងទៀត។
គម្លាតនេះបានបង្កើតឱ្យមានការប្រើប្រាស់ការពឹងពាក់គ្នាទៅវិញទៅមកជាអាវុធ ពោលគឺរដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានដែលខ្លាំងជាង អាចប្រើតួនាទីរបស់ពួកគេដើម្បីជះឥទ្ធិពលទៅលើសមាជិកដែលមានការអភិវឌ្ឍតិចជាង។ បណ្ដារដ្ឋដែលពឹងផ្អែកលើការនាំចូលទំនិញសំខាន់ៗងាយនឹងរងគ្រោះពីការគំរាមកំហែង និងពីឧបាយកលណាស់។
ការនាំចូលសំខាន់បំផុតរបស់មីយ៉ាន់ម៉ាគឺប្រេងចម្រាញ់រួច និងប្រេងដូង។ មីយ៉ាន់ម៉ាបាននាំចូលប្រេងម្រាញ់រួចច្រើនបំផុតពីសិង្ហបុរី និងតាមពីក្រោយដោយម៉ាឡេស៊ី និង ថៃ ខណៈប្រេងដូងត្រូវបាននាំចូលមកពីឥណ្ឌូណេស៊ី និងម៉ាឡេស៊ី។ មីយ៉ាន់ម៉ាបានរងគ្រោះយ៉ាងដំណំពីការឡើងថ្លៃប្រេងឥន្ធនៈ និងការដាច់ចរន្តអគ្គិសនីដែលជំរុញឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំយោធានាំចូលប្រេងចម្រាញ់រួចដើម្បីយកមកប្រើប្រាស់នៅក្នុងបណ្ដារោងចក្រនានា។
តម្លៃប្រេងសាំងនៅមីយ៉ាន់ម៉ាបានឡើងថ្លៃប្រហែល ៣៥០% ចាប់តាំងពីរដ្ឋប្រហារមក។ រដ្ឋាភិបាលយោធាថែមទាំងកំពុងពិចារណាអំពីការនាំចូលប្រេងពីរុស្ស៊ី តាមរយៈប្រទេសសិង្ហបុរីទៀតផង ដោយសារតែប្រភពថាមពលដែលមិនមានការរំខាននិងមានតម្លៃសមរម្យ គឺមានភាពចាំបាច់បំផុត។ វាមានឧទាហរណ៍ ដែលបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនបានប្រើប្រាស់ប្រេងជាអាវុធ។
វិបត្តិប្រេងឆ្នាំ ១៩៧៣ បានកើតឡើងនៅពេលដែលសមាជិកនៃអង្គការ OPEC បានដាក់ទណ្ឌកម្មមួយផ្នែកលើការលក់ប្រេងទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក ដោយសារតែអាមេរិកគាំទ្រអ៊ីស្រាអែលនៅអំឡុងសង្គ្រាម Yom Kippur ។ សិង្ហបុរី, ម៉ាឡេស៊ី និងថៃ ក៏អាចដាក់ទណ្ឌកម្មលើការនាំចេញប្រេងចម្រាញ់រួចទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ បូករួមនឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មបន្ថែមទៀតទៅលើក្រុមហ៊ុនប្រេងរបស់រដ្ឋ។
វិធានការនេះនឹងរារាំងដល់សមត្ថភាពរបស់របបយោធាក្នុងការបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួនប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ ឥណ្ឌូណេស៊ីនិងម៉ាឡេស៊ីក៏អាចដាក់ទណ្ឌកម្មលើការនាំចេញប្រេងដូងទៅកាន់មីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ។ នៅចន្លោះឆ្នាំ ២០១២ ដល់ ២០១៨ ការនាំចូលប្រេងដូងនៅមីយ៉ាន់ម៉ាបានកើនឡើង ៦០%។ មីយ៉ាន់ម៉ាមានជម្រើសផ្សេងទៀតក្រៅពីប្រេងដូង ដូចជាប្រេងសណ្តែក និងប្រេងល្ង ក៏ប៉ុន្តែប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាភាគច្រើននៅតែជ្រើសរើសយកប្រេងដូងព្រោះវាមានតម្លៃថោកជាង។
ចំណុចនេះគួរតែបានផ្តល់អនុភាពដល់ឥណ្ឌូណេស៊ី និងម៉ាឡេស៊ី។ ការហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចគឺជារបាំងពាណិជ្ជកម្មមួយ ហើយវាក៏អាចបំពានច្បាប់ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិផងដែរ។ ប៉ុន្តែបណ្តារដ្ឋកាន់តែច្រើនបានដាក់ចេញនូវរបាំងពាណិជ្ជកម្ម ដោយយោងទៅលើចំណុចលើកលែងមួយពាក់ព័ន្ធនឹងសន្តិសុខជាតិនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងរបស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក។
ជាឧទាហរណ៍ : នៅក្នុងករណីរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន កិច្ចពិភាក្សាបានសម្រេចថា «ស្ថានភាពរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន បានឈានដល់កម្រិតសង្គ្រាម ឬភាពអាសន្ននៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ» ដោយយោងតាមលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យនៃការលើកលែងផ្នែកសន្តិសុខជាតិ។ អាស៊ានត្រូវតែប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះឥទ្ធិពលនៃការហ៊ុមព័ទ្ធរបៀបនេះទៅលើសុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា។
អាស៊ានគួរតែពិចារណាតាំងពីដំបូងទីអំពីការដាក់ទណ្ឌកម្មគោលដៅទៅលើរបបយោធា។ វិធានការនេះអាចជាទម្រង់នៃការបង្កកគណនីធនាគាររបស់សមាជិកនៃរបបយោធាដែល កំពុងកាន់អំណាច និងការរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិដែលមាននៅក្នុងយុត្តាធិការរបស់អាស៊ាន។
«ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានក្នុងឆ្នាំ ២០២២ កម្ពុជាមិនបានចាត់វិធានការណាមួយឡើយ ដើម្បីជំរុញឱ្យមីយ៉ាន់ម៉ាអនុវត្តចំណុចកុងសង់ស៊ីសទាំង ៥ ដែលជាកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងអាស៊ាន និងមីយ៉ាន់ម៉ាដើម្បីចាត់វិធានការឈានទៅបញ្ចប់ជម្លោះ និងកែលម្អស្ថានភាពមនុស្សធម៌នៅក្នុងប្រទេស»។ «បើទោះជាលោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានធ្វើការអង្វរករខ្លាំងយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏លោកមិនអាចបញ្ចុះបញ្ចូលមីយ៉ាន់ម៉ាឱ្យលុបចោលការប្រហារជីវិតសកម្មជនបក្សប្រឆាំងចំនួន ៤ រូបនោះដែរ»។
«កម្ពុជាក៏មិនអាចចូលរួមជាផ្លូវការជាមួយរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិ (NUG) ដែរ»។ ប្រសិនបើការហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានអនុម័ត នោះដាច់ខាតវាត្រូវតែភ្ជាប់ទៅនឹងវឌ្ឍនភាពនៃការអនុវត្តចំណុចកុងសង់ស៊ីសទាំង៥។ ប៉ុន្តែវានៅមានកង្វះខាតពាក់ព័ន្ធនឹងការឯកភាពគ្នានៅក្នុងអាស៊ានអំពីរបៀបដោះស្រាយស្ថានការណ៍នៅមីយ៉ាន់ម៉ា។
ឥណ្ឌូណេស៊ី, ម៉ាឡេស៊ី, ហ្វីលីពីន និងសិង្ហបុរី បានរិះគន់យ៉ាងបើកចំហលើរបបយោធា និងជាអ្នកចេញមុខមុនគេក្នុងការរារាំងមិនឱ្យឧត្តមសេនីយ៍ Min Aung Hlaing ចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់អាស៊ានកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ខណៈសមាជិកអាស៊ានផ្សេងទៀតបានបញ្ចៀស ឬប្រឆាំងនឹងអភិក្រមមួយនេះ។
ប្រទេសចិនគឺជាតួអង្គសំខាន់មួយទៀតនៅក្នុងបញ្ហានេះ។ ចិនបានបញ្ជាក់ដោយចំហហើយថា «ខ្លួននឹងគាំទ្ររបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបើទោះបី ស្ថានការណ៍ប្រែប្រួលយ៉ាងណាក៏ដោយ»។ ចិននៅតែជាដៃគូ ពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់មីយ៉ាន់ម៉ា និងបានបន្តដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសនេះ។ ដោយមានការគាំទ្រពីប្រទេសចិន យោធាមីយ៉ាន់ម៉ានឹងមិនសូវមានទំនោរកាត់បន្ថយការគាបសង្កត់ដែលពួកគេបាននិងកំពុងអនុវត្តក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះទេ។
អាស៊ានគួរតែសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើតួនាទីក្នុងការរក្សាតុល្យភាពរបស់ខ្លួន នៅក្នុងតំបន់តាមរយៈការអញ្ជើញមហាអំណាចសំខាន់ៗផ្សេងទៀត ដូចជាអាមេរិកជាដើមឱ្យចូលរួមមកក្នុងកិច្ចពិភាក្សា។ វិធានការនេះអាចជួយទប់ទល់ឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
ច្បាប់ស្ដីអំពីមីយ៉ាន់ម៉ាឆ្នាំ ២០២១ របស់អាមេរិក (Burma Act) នឹងអនុញ្ញាតឱ្យប្រធានាធិបតី Joe Biden អាចបង្កើនការចំណាយដើម្បីគាំទ្រដល់កងកម្លាំងដែលកំពុងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបបយោធា និងអាចអនុញ្ញាតឱ្យមានការចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិ។
ប៉ុន្តែការចូលរួមណាមួយរបស់អាមេរិកត្រូវដើរទន្ទឹមគ្នានឹងមជ្ឈភាពអាស៊ាន ហើយគេត្រូវប្រយ័ត្នប្រយែងកុំឱ្យការប្រកួតប្រជែងរវាងអាមេរិកជាមួយចិនកាន់តែមានភាពតានតឹងជាងមុន។ អាស៊ានបានងាកចេញពីគោលការណ៍កុងសង់ស៊ីសរបស់ខ្លួន នៅពេលដែលខ្លួនបានរារាំងរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាមិនឱ្យចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានចុងក្រោយបង្អស់។
ឥឡូវនេះ វាដល់ពេលហើយដែលអាស៊ានត្រូវកំណត់អំពីការលើកលែងមួយចំនួនចំពោះគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែករបស់ខ្លួន ហើយអនុញ្ញាតឱ្យមានការសម្របសម្រួលរវាងគោលនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្ម ព្រមទាំងគោលនយោបាយសន្តិសុខនិងនយោបាយ។
ស្ថានភាពមីយ៉ាន់ម៉ានៅពេលនេះ កំពុងផ្តល់នូវហេតុផលដល់ការលើកលែងចំពោះគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែក។ ការដាក់ទណ្ឌកម្មលើទំនិញសាធារណៈគួរតែជាដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃទណ្ឌកម្មរបស់អាស៊ាន។ អាស៊ានគួរតែដាក់ទណ្ឌកម្មជាមុនលើគណនីធនាគារ និងអាជីវកម្មដែលមានជាប់ទាក់ទងនឹងក្រុមយោធាក៏ដូចជាការដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើមន្ត្រីនៃរបបយោធា។
វាច្បាស់ណាស់ថា «ប្រភពនៃអានុភាពដ៏ធំបំផុតតែមួយគត់របស់អាស៊ានគឺឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន ហើយឥណ្ឌូណេស៊ីដែលជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំ ២០២៣ គួរតែធានាថា អានុភាពនេះនឹងត្រូវបានលើកយកមកប្រើប្រាស់»៕
East Asia Forum
